Biblia Wujka sykstyńska czy klementyńska?
Wulgatą (łac. vulgatus, pospolity) nazywa się przekład Starego i Nowego Testamentu z języków oryginalnych na łacinę, wykonany przez św. Hieronima ze Strydonu na przełomie IV i V wieku. Przez wieki Wulgata była tekstem łacińskim powszechnie używanym w Kościele. A w 1546 roku Sobór Trydencki uznał ją za wersję w Kościele katolickim oficjalną.
Wulgata nie była tłumaczeniem doskonałym. Św. Hieronim – mąż niezwykle pobożny i uczony, Doktor Kościoła – nie był lingwistą idealnym. Próby naprawienia jego dzieła podejmowano już od VIII wieku, ale efekty prowadziły do jeszcze większego pomieszania. W XVI w. konieczność poprawienia omyłek, na którą wskazywał m.in. Erazm z Rotterdamu, stała się paląca. Gdy prace komisji rewizyjnej przeciągały się, zniecierpliwiony papież Sykstus V, były inkwizytor, wziął sprawy w swoje ręce. W ciągu 18 miesięcy, pracując dzień i noc, “uporządkował” Wulgatę. Pozmieniał numerację, coś wykreślił, coś dopisał, tak jak – we własnym mniemaniu – natchnienie Ducha Świętego mu pozwalało. I w 1590 roku w bulli “Aeternus Ille” nakazał traktowanie tej wersji Wulgaty jako jedynej prawowitej, aprobowanej przez Kościół. A jakichkolwiek w niej zmian zabronił pod karą ekskomuniki.
Szczęśliwie jeszcze tego samego roku zmarł. Następca, Klemens VIII, nakazał ponowną rewizję tekstu. “Poprawki” Sykstusa V zostały usunięte, a nowa Wulgata ujrzała światło dzienne jako klementyńska.
Ks. Wujek tłumaczył jednak z nieszczęśliwej Wulgaty sykstyńskiej. Co prawda, kierował się zasadą św. Hieronima Non verbum a verbo, sed sensum exprimere sensu (łac. nie słowo w słowo, lecz by sens odpowiadał sensowi), którą ten przejął od Cycerona i Horacego, a cyzelując formę sięgał do oryginałów greckich i hebrajskich, nie była to więc kalka Wulgaty Sykstusa. Przekład zakończył w 1596 roku, ale opinii kościelnej, koniecznej do druku, nie doczekał. Zmarł 27 lipca 1597 roku. I wtedy do pracy przystąpili kościelni cenzorzy. Jak wielkie wprowadzili zmiany – tego nie wiemy. Nie zachowała się bowiem oryginalna wersja Wujkowa. Jedno jest pewne: pierwsze wydanie tzw. Biblii Wujka w 1599 roku to wersja poprawiona i oparta już na Wulgacie klementyńskiej. I w takiej formie było w użyciu w polskim Kościele jako kanoniczne przez prawie cztery wieki, aż do roku 1965, gdy ukazała się Biblia Tysiąclecia.
Ks. Jakub Wujek
Urodzony w 1541 roku w Wągrowcu, zmarł 27 lipca 1597 w Krakowie. Jezuita, pisarz, tłumacz. Autor zbiorów kazań (“Postilla catholica”, 1573, i “Postilla mniejsza”, 1579-1580), ukazujących go jako jednego z wybitniejszych stylistów epoki.
Odebrał gruntowne wykształcenie w Akademii Krakowskiej i w Wiedniu (studiował tam filozofię, matematykę i język grecki), a następnie w jezuickim Collegium Romanum (teologia i język hebrajski). Po powrocie z Rzymu przyjął święcenia w 1568 r. i do 1571 r. był profesorem retoryki, katechetą i kaznodzieją konwentu w Pułtusku. Następnie – rektorem kolegium w Poznaniu, Wilnie i Siedmiogrodzie. W 1594 r. zamieszkał w Krakowie, później w Poznaniu i znów w Krakowie. Jego dogłębna znajomość łaciny, greki, niemieckiego, a nawet węgierskiego, w połączeniu z doskonałym wyczuciem językowym i humanistyczną erudycją, pozwoliły mu stworzyć dzieło monumentalne: tłumaczenie Biblii na język polski. Przewyższało ono wszelkie wcześniejsze przekłady i na długie lata stało się kanonicznym w polskim Kościele katolickim. Do historii przeszło pod nazwą Biblii Wujka.
Pierwowzór: Biblia Doré i Biblia Wujka
Jest rok 1866. Genialny Gustaw Doré, francuski artysta, kończy prace nad zilustrowaniem całej Biblii. To dzieło jego życia: 230 wielkich rycin, kilkaset misternych ornamentów i tzw. finaliki ozdobią każdą stronicę. Czytaj więcej >>
Galeria zdjęć Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu
Zobacz galerię zdjęć Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu w przekładzie ks. Jakuba Wujka z limitowanej serii z klasycznymi drzeworytami Gustawa Doré. Wierna kopia arcydzieła sztuki edytorskiej z lat 1871-1872. Czytaj więcej >>
Podziękowania od Papieża Benedykta XVI
W trakcie Audiencji Papież Benedykt XVI przyjął Biblię z numerem “1”.
2 września 2010 roku do Wydawnictwa Agora przyszedł list z Watykanu w którym Ojciec Święty podziękował Wydawnictwu Agora. Czytaj więcej >>
Sprawdź, jak zamówić
Wyjątkowa edycja limitowana Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu w przekładzie ks. Jakuba Wujka z rycinami Gustawa Doré. Reprint wydania z XIX w. Tylko 1000 egzemplarzy!